Εργαλεία Προσβασιμότητας

Δράση ‘’Ειδικές Δράσεις «ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ»-«ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ» - «ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ»

Οι ειδικές δράσεις «ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ», «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ» και «ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ» συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) στο πλαίσιο του ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ)» του ΕΣΠΑ 2014-2020 και απευθύνονται σε δικαιούχους που λειτουργούν νομίμως στην Ελλάδα κατά την ημερομηνία έκδοσης της παρούσας πρόσκλησης.Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσηςσυνεισφέρει στη χρηματοδότηση της στήριξης, που στοχεύει στην ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και χωρικής συνοχής με τη μείωση των κύριων περιφερειακών ανισορροπιών στην Ένωση μέσω της στήριξης της βιώσιμης αναπτυξιακής και διαρθρωτικής προσαρμογής των περιφερειακών οικονομιών, συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής των βιομηχανικών περιφερειών που βρίσκονται σε παρακμή και των περιφερειών των οποίων η ανάπτυξη καθυστερεί. (Άρθρο 2 Κανονισμού ΕΚ 1301/2013).
Βασικός στόχος της Δράσης είναι η δημιουργία της απαραίτητης γνωσιακής βάσης σε εστιασμένους τομείς, μέσω της ενίσχυσης της έρευνας και της τεχνολογίας, με σκοπό την προώθηση της καινοτομίας, την αύξηση της ανταγωνιστικότητας δυναμικών κλάδων της οικονομίας και την τόνωση της παραγωγικής δραστηριότητας σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Η Δράση έχει ως στόχους:
  • Την επικέντρωση των προσπαθειών και των πόρων σεεστιασμένες Ε&Τ προτεραιότητες, σημαντικές για την οικονομία και την κοινωνία, με σκοπό την μεγιστοποίηση της ωφέλειας για την ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τις προτεραιότητες της εθνικής στρατηγικής ΕΤΑΚ για την έξυπνη εξειδίκευση (στρατηγική RIS3),
  • Την ανάπτυξη νέων ή βελτιωμένων προϊόντων ή υπηρεσιών ή μεθόδων παραγωγής με υψηλή προστιθέμενη αξία με σκοπό την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας/παραγωγικότητας των επιχειρήσεων των επί μέρους κλάδων των ειδικών δράσεων και την διείσδυσή τους σε νέεςαγορές,
  • Την αποτελεσματικότερη διασύνδεση του ερευνητικού συστήματος της χώρας με τον παραγωγικό ιστό της οικονομίας, την δικτύωση των μερών της αλυσίδας αξίας των Υδατοκαλλιεργειών, των Υλικών, του Πολιτισμού και την ενίσχυση της συμμετοχής των επιχειρήσεων στηνανάληψη Ε&Τ δραστηριοτήτων.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΞΥΠΝΗΣ ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΗ ΟΡΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Το έργο έχει ως στόχο την πιλοτική ανάπτυξη και λειτουργία σε πραγματικές συνθήκες ενός καινοτόμου συστήματος, που θα επιτρέπει την ανάδειξη των καλυμμένων, μη ορατών μνημείων και ευρημάτων της ανασκαφικής έρευνας. Τα ευρήματα μπορεί να βρίσκονται κάτω από καλυμμένα σκάμματα στον υπαίθριο αρχαιολογικό χώρο ή από κάτω από κατασκευές στους σταθμούς του μετρό, κ.ο.κ. Αξιοποιώντας τη σύγχρονη τεχνολογία και τα εργαλεία της, ο επισκέπτης ενός αρχαιολογικού χώρου θα δύναται να παρατηρεί τις καλυμμένες αρχαιότητες στην οθόνη της φορητής συσκευής, και να βιώνει την «πολιτιστική εμπειρία».
 
Application Mockup
Ο συνδυασμός των τεχνολογιών προσδιορισμού θέσης (GPS), επαυξημένης και εικονικής πραγματικότητας (AR/VR) και Γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών (GIS) θα παρέχει στον επισκέπτη τη δυνατότητα της παρατήρησης και περιήγησης των αρχαιολογικών δομών, που σήμερα δεν είναι ορατές.

Ενότητες Εργασίας (ΕΕ) και Παραδοτέα (Π) Έργου

  • Π1.1: Ανάλυση/Σχεδιασμός του Συστήματος
  • Π1.2: Τυποποίηση Δεδομένων
  • Π2.1.1: Διαθέσιμα Δεδομένα
  • Π2.1.2: Νέα Δεδομένα
  • Π2.2: Τελική Πληροφορία
  • Π2.3: Ιστοσελίδα και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
  • Π3.1.1: Μονάδα ασφάλειας και διαχείρισης δεδομένων
  • Π3.1.2: GIS Server, χωρική βάση δεδομένων καιδιεπαφές υποστήριξης
  • Π3.2.1: Σύστημα διαχείρισης περιεχομένου
  • Π3.2.2: Αλγόριθμοι και διεπαφές επαυξημένηςπραγματικότητας
  • Π3.2.3: Σύστημα προσδιορισμού θέσης
  • Π3.2.4: Εφαρμογή
  • Π4.1: 1η Αξιολόγηση
  • Π4.2: Δημοσιεύσεις
  • Π5.1: Αποτελέσματα διορθωτικών ενεργειών
  • Π5.2: 2η αξιολόγηση
  • Π5.3: Ημερίδα
  • Π6.1: Αποτελέσματα διορθωτικών ενεργειών
  • Π6.2: 3η αξιολόγηση
  • Π6.3: Αποτελέσματα διορθωτικών ενεργειών
  • Π6.4.1: Δημοσιεύσεις
  • Π6.4.2: Workshop
  • Π6.5: Επιχειρηματικό Σχέδιο και συμφωνία εμπορικής εκμετάλλευσης

Δράση Εθνικής Εμβέλειας:

Ειδικές Δράσεις «Υδατοκαλλιέργειες» - «Βιομηχανικά Υλικά» - «Ανοιχτή Καινοτομία στον Πολιτισμό»

«ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ» (ΕΠΑνΕΚ)

Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης και Εφαρμογής Δράσεων στους τομείς Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ)

Κωδικός Έργου: Τ6ΥΒΠ-00023 (MIS 5056205)

Επιστημονικά Υπεύθυνος και Συντονιστής του έργου:

Δημήτριος Καϊμάρης,
Αν. Καθηγητής Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης
Πολυτεχνική Σχολή
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 

Περιοχές Μελέτης:

Αρχαιολογικός χώρος Τούμπας Θεσσαλονίκης

Ο τεχνητός λόφος, με ύψος 23 μ., που βρίσκεται λίγες εκατοντάδες μέτρα βόρεια του γηπέδου του ΠΑΟΚ, κρυμμένος σήμερα από τις πολυκατοικίες, δέσποζε στο παρελθόν σε ολόκληρη την πόλη. 

Αρχαιολογικός χώρος Τούμπας Θεσσαλονίκης
Η Τούμπα Θεσσαλονίκης από αέρος (© Ανασκαφή Τούμπας Θεσσαλονίκης ΑΠΘ)
Ο λόφος κατοικήθηκε από το 2000 έως το 300 π.Χ. περίπου, οπότε και εγκαταλείφθηκε λόγω της ίδρυσης της Θεσσαλονίκης.  Κατά τη βυζαντινή περίοδο μέρος της κορυφής χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο. 
Αρχαιολογικός χώρος Τούμπας Θεσσαλονίκης
Ταφή ενηλίκου από το νεκροταφείο της Βυζαντινής περιόδου στην κορυφή του γηλόφου της Τούμπας Θεσσαλονίκης (© Ανασκαφή Τούμπας Θεσσαλονίκης ΑΠΘ)

Η έρευνα στην τούμπα άρχισε το 1984 από τον Τομέα Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο οικισμός αποτελούσε το μεγαλύτερο πόλισμα στην περιοχή του Θερμαϊκού κόλπου και στη Μακεδονία κατά την ύστερη εποχή χαλκού (περ. 1700-1000 πΧ.). Ένα δεύτερο χαμηλό και επίπεδο ύψωμα, που σήμερα δε διακρίνεται, αντιπροσώπευε την επέκταση του οικισμού γύρω από την τούμπα από το 1000 π.Χ. μέχρι περίπου το 300 π.Χ.  Το νεκροταφείο της περιόδου αυτής εξαπλώθηκε νοτιότερα. Ο νεότερος αυτός οικισμός και το νεκροταφείο ανασκάφηκαν από την 16η ΕΠΚΑ.  

Το ύψος της τούμπας οφείλεται στα διαδοχικά αρχαιολογικά στρώματα τα οποία περιλαμβάνουν οικήματα με τοίχους από πλιθιά και υπολείμματα των ποικίλων δραστηριοτήτων των κατοίκων και συσσωρεύονταν στο ίδιο σημείο στα 1800 χρόνια της κατοίκησης της θέσης. Υπεύθυνη για τη διαμόρφωση της τούμπας ήταν η συνήθεια των κατοίκων της περιοχής κατά την ύστερη εποχή του χαλκού να ανοικοδομούν τα νέα τους σπίτια στην ίδια θέση με αυτά των προγόνων τους, κτίζοντας πάνω στους παλιότερους πλίνθινους τοίχους χωρίς να ισοπεδώνουν. Η διαδικασία αυτή οδηγούσε στην ανύψωση του επιπέδου της κατοίκησης μετά από κάθε ανοικοδόμηση και κατέληξε στη δημιουργία του υψηλού λόφου που βλέπουμε σήμερα. 

Αρχαιολογικός χώρος Τούμπας Θεσσαλονίκης
Άποψη των οικιστικών καταλοίπων στην κορυφή της Τούμπας Θεσσαλονίκης (© Ανασκαφή Τούμπας Θεσσαλονίκης ΑΠΘ)
Οι έρευνες του ΑΠΘ έχουν αποκαλύψει στα υψηλότερα σημεία της τούμπας, τμήματα από μεγάλα, πλινθόκτιστα, ορθογώνια οικήματα. Ένας επιβλητικός, χωμάτινος τοίχος  περιέβαλε τον οικισμό χαμηλότερα. Η δόμηση ήταν πολύ πυκνή και μεταξύ των σπιτιών υπήρχαν στενά δρομάκια.
Αρχαιολογικός χώρος Τούμπας Θεσσαλονίκης
Κάτοψη του ανασκαφικού χώρου της Πανεπιστημιακής ανασκαφής Τούμπας Θεσσαλονίκης (© Ανασκαφή Τούμπας Θεσσαλονίκης ΑΠΘ)
Τα οικοδομήματα διατηρούν σημαντικό μέρος του εξοπλισμού τους προσφέροντας πλούσιες μαρτυρίες για τη ζωή και τις δραστηριότητες των κατοίκων, όπως η γεωργία και η κτηνοτροφία, το μαγείρεμα και η κατανάλωση της τροφής, η οινοποιία, η υφαντική, η παραγωγή «πορφυρής» βαφής, η κατασκευή τεχνουργημάτων από χαλκό, χρυσό, πέτρα,  κόκκαλο και άλλα υλικά καθώς και πληροφορίες για ανταλλαγές προϊόντων με περιοχές του Αιγαίου και της Ευρώπης. Ενδιαφέρον έχει τέλος η συνήθεια να θάβουν τους νεκρούς τους σε αδόμητους χώρους μέσα στον οικισμό. 
Πυθάρια
Αποκάλυψη Ταφής
Το γεγονός ότι όλα τα αρχιτεκτονικά που έχουν αποκαλυφθεί είναι κατασκευασμένα από πλιθιά, τα οποία δεν έχουν ψηθεί ούτε τυχαία ούτε από κάποια καταστροφική πυρκαγιά, τα καθιστά εξαιρετικά ευαίσθητα στις ατμοσφαιρικές μεταβολές.
Καθώς μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί, διεθνώς, το κατάλληλο υλικό για την αποτελεσματική στερέωση, συντήρηση και προστασία κατασκευών από ωμούς πλίνθους, όπως αυτές της Τούμπας, εμποδίζει τη μετατροπή της θέσης σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο.
Μετά και από συζητήσεις με ειδικούς σε θέματα συντήρησης, η αμασκαφή έχει οδηγηθεί στην απόφαση να προτείνει την επιχωμάτωση των σκαμμάτων και την κατάχωση των αρχαιοτήτων, εκεί όπου έχει ολοκληρωθεί η έρευνα. 
Παράλληλα όμως και με δεδομένο ότι ο ίδιος ο τεχνητός λόφος αποτελεί πολύ σημαντικόμνημείο της προϊστορίας και της αρχαιότερης ιστορίας της περιοχής πριν από την ίδρυση ίδρυση της Θεσσαλονίκης προτείνεται η ήπια ανάδειξη του σε αρχαιολογικό πάρκο όπου θα είναι δυνατή επιτόπια, περιήγηση του κοινού στα (επιχωματωμένα) κατάλοιπα του προϊστορικού και αρχαίου οικισμού που έχουν αποκαλυφθεί μέχρι τώρα ανασκαφές με τη βοήθεια της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας. 
Στο πλαίσιο του προγράμματος Smart Eye θα γίνει δειγματοληπτική εφαρμογή του συστήματος ανάδειξης των καλυμμένων αρχαιοτήτων σε δύο περιοχές της πανεπιστημιακής ανασκαφής της Τούμπας Θεσσαλονίκης, στην περιοχή του κτιρίου Β και στην περιοχή του Β. τομέα.
Αρχαιολογικός χώρος Τούμπας Θεσσαλονίκης
Οικιστικά κατάλοιπα από το Κτίριο Β στην κορυφή του γηλόφου της Τούμπας Θεσσαλονίκης (© Ανασκαφή Τούμπας Θεσσαλονίκης ΑΠΘ)
Αρχαιολογικός χώρος Τούμπας Θεσσαλονίκης
Οικιστικά κατάλοιπα από το βόρειο τομέα της ανασκαφής στην κορυφή του γηλόφου της Τούμπας Θεσσαλονίκης (© Ανασκαφή Τούμπας Θεσσαλονίκης ΑΠΘ)
Αρχαιολογικός χώρος Θέρμης